عبارت بومی و بومی‌سازی‌شده، عموما در کنار تکنولوژی‌ها و خدماتی استفاده می‌شود که برای استفاده بهتر نیازمند برخی تغییرات بودند تا کاربری بهتر و مناسب‌تری برای ما داشته باشند. این مسئله در مورد سرویس ایمیل هم صادق است و اصطلاح ایمیل بومی هم با همین دیدگاه وارد ادبیات ما شده است. در این مقاله قصد داریم به معرفی سرویس ایمیل بومی بپردازیم و به این سوال پاسخ دهیم که چرا ایمیل بومی به وجود آمد. در ادامه نیز به معرفی ایمیل شخصی‌سازی شده، ایمیل ملی و ایمیل داخلی پرداخته ایم و سعی داریم تفاوت‌ها و شباهت‌های این سرویس‌های ایمیل را با هم بررسی کنیم.
ایمیل بومی چیست؟
سرویس ایمیل بیش از 50 سال است که پا به عرصه ارتباطات و تبادل اطلاعات گذاشته است و در مدت زمان حضور خود در بین سرویس‌ها و خدمات الکترونیکی به خوبی توانسته است جایگاه بسیار مهمی به عنوان یک ابزار ارتباطی رسمی، کارامد، سریع و ارزان بین کاربران عادی و کاربران تجاری پیدا کند. امروزه کمتر کسی است که با دنیای دیجیتال سرو کار داشته باشد و نامی از سرویس ایمیل نشنیده باشد یا به آن نیاز پیدا نکرده باشد. تمام تلفن‌های هوشمندی که در دستان ماست، برای راه‌اندازی و استفاده از برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها، نیاز به استفاده از یک آدرس ایمیل دارند و بدون داشتن آدرس ایمیل نمی‌توانید از آنها به درستی استفاده کنید.
در سال‌های نخست معرفی و عرضه خدمات ایمیل، سرویس ایمیل تنها برای ارسال و دریافت پیام استفاده می‌شد ولی این روزها شاهد ابزارها و قابلیت‌های بسیار متنوعی هستیم که در بستر ایمیل ارائه می‌شوند. برخی از مهمترین این ساختارها، استفاده از تقویم در بستر ایمیل، مدیریت مخاطبان، مدیریت فایل‌ها و مستندات، مدیریت کارها و وظایف و … هستند که استفاده از آنها در بستر ایمیل کمک فراوانی به ارائه قابلیت‌های مختلف در بستر ایمیل و قوانین متفاوتی که در برخی ساختارها نظیر تقویم کاری، روزهای کاری هفته، زبان رابط کاربری و …در کشورهای مختلف رواج دارد، نیاز به بومی‌سازی سرویس ایمیل را بیش از پیش مشخص می‌کند. سرویس ایمیل بومی یا سرویس ایمیل بومی‌سازی شده به سرویس ایمیلی گفته می‌شود که خدمات، ابزارها، قابلیت‌ها، طراحی ظاهری و موارد دیگر آن بر اساس نیاز گروهی از مشتریان سازگار شده باشد.
سرویس ایمیل بومی ایرانی چه ویژگی‌هایی دارد
بر اساس تعریفی که در قسمت قبل برای ایمیل بومی ارائه شد، حال می‌خواهیم ویژگی یک سرویس ایمیل بومی سازی شده ایرانی را بررسی کنیم.، برای این که یک سرویس ایرانی برای کاربر فارسی زبان و ایرانی بومی‌سازی شده باشد لازم است نیازمندی‌های کاربران ایرانی را در آن لحاظ کنیم. برخی از این نیازمندی‌ها به شرح زیر هستند:
- تقویم جلالی (هجری شمسی)
- روزهای کاری هفته (از شنبه تا پنجشنبه به جای دوشنبه تا جمعه در تقویم بین‌المللی)
- امکان مشاهده مناسبت‌ها و رویدادهای تقویم ملی
- زبان رابط کاربری سرویس
- جهت چینش صفحه مناسب با زبان فارسی (راست به چپ)
- امکان استفاده از فونت‌ها یا قلم‌های متداول فارسی در سرویس ایمیل
- اعمال سیاست‌های امنیتی و قوانین سایبری کشور در خصوص استفاده از سرویس ایمیل
- توضیحات و راهنمای برنامه به زبان فارسی شفاف و قابل درک برای کاربران عادی
- دسترسی به برنامه‌های ایمیل اختصاصی بر روی تلفن‌های همراه
- …
در سرویس‌های ایمیل بومی انتظار می‌رورد یک کاربر ایرانی بتواند به راحتی با سرویس ایمیل ارتباط برقرار کرده و به سادگی از آن استفاده کند. به عنوان مثال، سرویس ایمیل اپیک، یک سرویس ایمیل بومی‌سازی شده برای کاربران فارسی زبان است که علاوه بر ارائه یک سرویس ایمیل کاملا فارسی و کارامد، برنامه‌های موبایل اختصاصی برای دسترسی به ایمیل و تقویم اپیک هم برای کاربران خود فراهم کرده است.
ایمیل شخصی‌سازی شده چیست؟
در قسمت قبل به معرفی سرویس ایمیل پرداختیم و ایمیل بومی و ویژگی‌های آن را با هم مرور کردیم. حال می‌خواهیم ایمیل شخصی‌سازی شده را با هم بررسی کنیم. شخصی‌سازی اصطلاحی است که برای انجام تغییرات مورد درخواست یک مشتری روی سرویس‌ها اعمال می‌شود، به طوری که سرویس پایه با تغییراتی که روی آن انجام می‌شود مناسب استفاده آن مشتری خاص شود. شخصی‌سازی سرویس‌ها به ویژه برای سازمان‌های بزرگ و مشتریان خاص که نیازمندی‌های آنها با نیازمندی پایه متفاوت است بسیار رایج است. سرویس شخصی‌سازی شده، تحت عنوان سرویس سفارشی سازی شده هم شناخته می‌شود و هر دو اشاره به اعمال تغییرات خاص و غیر متداول روی سرویس پایه دارند.
در مورد سرویس ایمیل یک مشتری ممکن است برای سازمان یا شرکت زیر مجموعه خود، قوانین خاصی تبیین کرده باشد تا بتواند حجم پیام‌های ارسالی و دریافتی را به گونه متفاوتی با سرویس پایه تنظیم و مدیریت کند. این سازمان ممکن است نیاز داشته باشد تعداد چند سرویس پشتیبان، یا سرویس تکرار شده (Redundant) به موازات سرویس ایمیل خود اضافه کند. محل استقرار سرورها، استفاده از ابزارهای جانبی مانند آنتی-ویروس یا آنتی اسپم‌های مد نظر سازمان و مواردی از این دست، همگی منجر به ارائه یک سرویس ایمیل شخصی‌سازی شده می‌شوند.
ایمیل شخصی‌سازی شده یا سرویس ایمیل سفارشی، معمولا هزینه بالاتری نسبت به سرویس ایمیل پایه دارد و این هزینه رابطه مستقیمی با درخواست‌های مشتری و میزان تغییرات روی سرویس ایمیل پایه دارد.
ایمیل داخلی چیست؟
سرویس ایمیل داخلی، اصطلاحی است که برای سرویس ایمیل راه‌اندازی شده روی زیر ساخت یک سازمان استفاده می‌شود. سرویس ایمیل داخلی، یک تفاوت اساسی با سایر سرویس‌های ایمیل دارد و آن هم نحوه دسترسی به سرویس ایمیل است. سرویس ایمیل داخلی، از طریق شبکه داخل سازمان در دسترس است، بدین معنی که زمانی که کاربران از سازمان بیرون می‌روند، دیگر نمی‌توانند وارد سرویس ایمیل خود شده و از آن استفاده کنند.
پیاده‌سازی سرویس ایمیل به صورت داخلی به منظور بالا بردن امنیت سرویس ایمیل است که بتواند دسترسی‌ها را از خارج از سازمان مسدود کرده و تنها در ساعات کاری و از شبکه داخلی سازمان به کاربران اجازه استفاده از این سرویس ایمیل را بدهد.
البته امروزه سازمان‌ها و شرکت‌ها برای این که بتوانند کارایی کاربران خود را ارتقا دهند، سرویس‌های ایمیل خود را در بستر شبکه اینترنت قرار می‌دهند تا کاربران بتوانند از بیرون از محل کار هم ایمیل‌های خود را بررسی کنند. به کمک ابزارهای امنیتی جدید و تکنیک‌های کنترل دسترسی غیر مجاز نگرانی‌های مربوط به امنیت سرویس‌های ایمیل برطرف شده است و سازمان‌ها کمتر از ایمیل داخلی استفاده می‌کنند.
ایمیل داخلی می‌تواند به دلایلی همچون تست یک سرویس، برقراری ارتباطات امن داخلی و همچنین نیازمندی‌های داخلی نرم‌افزارها و سرویس‌های یک مجموعه راه‌اندازی شود و در نتیجه در صورت قطع بودن شبکه اینترنت و عدم دسترسی به آن هم همچنان بتواند داخل شبکه پیام ارسال و دریافت کند.
نحوه راه‌اندازی ایمیل داخلی
همانطور که گفته شد، ایمیل داخلی می‌تواند روی زیرساخت سازمان یا حتی یک سیستم به تنهایی راه‌اندازی شود. روش و ابزار راه‌اندازی ایمیل داخلی بستگی به سیستم عامل و همچنین نرم‌افزار ایمیل سروری دارد که استفاده می‌کنید. ایمیل سرور را می‌توان روی ایمیل سرور، سرورهای مجازی و سرورهای لینوکسی نصب و راه‌اندازی کرد. در ادامه، مراحل نصب ایمیل سرور داخلی روی سرور ویندوزی ارائه شده است.
مراحل راه‌اندازی ایمیل داخلی روی ویندوز سرور
۱- نصب ابزار hMailServer سرویس‌دهنده ایمیل و انتخاب internal db engine در زمان نصب
۲- ساخت یک Domain در برنامه hMailServer
توجه داشته باشید که نام دامنه شما لزومی ندارد که واقعی باشد، می‌توانید نام دامنه localhost.com یا هر دامنه دیگری را انتخاب کنید. پس از ساخت دامنه، حتما باید دامنه localhost.com یا هر دامنه دیگری را که ساخته‌اید را در فایل هاست ویندوز (C:\windows\system32\drivers\etc\hosts) اضافه کنید.
۳- نام سرور خود را تغییر دهید. بدین ترتیب که در تنظیمات ویندوز، در قسمت protocols باید نام localhost را در Host Name وارد کرده و بررسی کنید که پورت TCP مقدار 25 باشد.
۴-به قسمت Domain بروید و با مراجعه به قسمت Accounts گزینه add account را انتخاب کنید تا یک حساب ایمیل بسازید.
۵- حال می‌توانید برای ئسترسی به این حساب ایمیل، یک ایمیل کلاینت را پیکربندی کنید. بدین ترتیب که روی همان سرور یا یک کامپیوتر دیگری که در شبکه داخلی با ایمیل سرور شما قرار دارد، یکی از ابزارهای کلاینت ایمیل مانند آتلوک را باز کرده و حساب ایمیل ایجاد شده را روی آن پیکرنبدی کنید. توجه داشته باشید که برای تنظیم آدرس در پروتکل‌های POP3 یا SMTP شما کافی است Localhost را به عنوان آدرس سرور وارد کنید.
۶- توجه داشته باشید که اگر سرور ایمیل و کلاینت ایمیل هر دو روی یک سیستم راه‌اندازی شده‌اند، برنامه‌های ایمیل کلاینت و ایمیل سرور به صورت همزمان اجرا نکنید.
ایمیل ملی چیست؟
همانند همه خدمات ملی، سرویس ایمیل ملی هم یک سرویس همگانی است که توسط برخی دولت‌ها به شهروندانشان ارائه می‌شود. بسیاری از کشورها یک درگاه ایمیل ملی برای شهروندان خود فراهم کرده‌اند که برای استفاده شهروندان از خدمات دولتی یا دسترسی به پیام‌های مربوط به ارگان‌های دولتی استفاده می‌شود. سرویس‌های ایمیل ملی معمولا روی دامنه‌های مشخصی ارائه می‌شوند. به عنوان مثال ایمیل ملی ایران با دامنه iran.ir ارائه شده است.
ایمیل ایران
همانطور که گفته شد، در کشور ما هم سرویس ایمیل ملی ایران ارائه شده است که یک درگاه ایمیل تحت مالکیت سازمان فناوری اطلاعات ایران است. ایمیل ملی ایران برای ارتباط مردم با دولت الکترونیک و همچنین کاربری‌های دیگر ایجاد شده است که همه می‌توانند با مراجعه به آدرس mail.iran.ir به عنوان یک کاربر حقیقی یا کاربر حقوقی درخواست ایجاد حساب ایمیل ملی نمایند.
البته، برای ساخت هر نوع حساب کاربری در سرویس ایمیل ملی ایران شما لازم است اطلاعات هویتی صحیح خود را وارد کنید. این اطلاعات شامل شماره موبایلی به نام خودتان، وارد کردن کد ملی، کد پستی، تاریخ تولد و … است. ایمیل ملی بیشتر برای ارائه خدمات دولت الکترونیک کاربرد دارد و به نظر می‌رسد که در آینده بیشتر برای ارجاع درخواست‌ها به ارگان‌های دولتی استفاده شود.
البته در سال‌های ابتدایی ارائه ایمیل ملی، به دلیل این که برای این سرویس ایمیل از Certificateهای معتبر جهانی استفاده نشده بود، کاربران با ورود به آدرس mail.iran.ir با هشداری مواجه می‌شدند که به آنها گوشزد می‌کرد سایت ایمیل ملی ایران از گواهینامه بین‌المللی پشتیبانی نمی‌کند و در نتیجه امن نیست. دلیل این هشدار این بود که در سرویس ایمیل ملی، بجای استفاده از گواهینامههای معتبر و سلسله مراتبی بین‌المللی که بر اساس تطبیق اطلاعات هویتی صادر می‌شود، از گواهینامه‌هایی استفاده شده بود که به صورت داخلی صادر شده بودند و در نتیجه توسط مرورگرها قابل شناسایی نبودند.
در نتیجه زمانی که کاربران با هر مرورگری به سرویس ایمیل ملی وارد می‌شدند با پیام هشدارنامعتبر بودن گواهینامه آدرس مواجه می‌شدند. البته در سایت ایمیل ملی روش نادیده گرفتن این هشدار و ورود به ایمیل ملی آموزش داده شده بود که این کار هم یک راهکار ناایمن برای استفاده از سرویس ایمیل ملی بود. لازم به ذکر است که این مسئله در سال‌های اخیر و با استفاده از گواهینامههای معتبر بر طرف شده است.
جمع‌بندی
در این مقاله به معرفی ایمیل بومی، ایمیل شخصی‌سازی شده یا ایمیل سفارشی و همچنین ایمیل ملی و ایمیل داخلی پرداختیم و هر کدام از این سرویس‌های ایمیل را معرفی کردیم. سرویس ایمیل بومی، با هدف بهبود تنظیمات و اعمال نیازمندی‌های عمومی یک منطقه یا کشور ارائه شده است. استفاده از سرویس ایمیل بومی با توجه به مزیت‌های بسیاری که دارد، منجر به ارتقا تجربه کاربری استفاده از ایمیل خواهد شد. سرویس ایمیل شخصی‌سازی شده یا ایمیل سفارشی‌سازی شده با ایمیل بومی بسیار متفاوت است. ایمیل شخصی‌سازی شده در اصل تغییراتی است که به سفارش و درخواست یک مشتری خاص روی سرویس پایه اعمال می‌شود و به همین دلیل هزینه تغییرات آن روی سرویس پایه اعمال می‌شود. سرویس ایمیل داخلی، در شبکه داخلی سازمان راه‌اندازی می‌شود و از بیرون سازمان در دسترس کاربران نیست. در نهایت ایمیل ملی یا ایمیل ایرانی هم، یک سرویس ایمیل است که توسط دولت و تحت مالکیت سازمان فناوری اطلاعات برای کاربران ایرانی فرهم شده است.
