امروزه ایمیل سرور یکی از نقش‌آفرینان اصلی برقراری ارتباط ایمیلی در بستر اینترنت است. ایمیل سرور یک سرویس کاملا تخصصی است که برای ارائه سرویس ایمیل پیکربندی و ارائه شده است.  ایمیل سرور انواع گوناگونی دارد که هر یک با کارکرد متفاوتی به کاربران خود خدمات ارائه می‌کنند. تنوع ایمیل سرورها شاید علاوه بر فناوری‌های مختلف، به دلیل رقابت بسیار زیادی باشد که بین شرکت‌های بزرگ فناوری دنیا وجود دارد و هر یک با ارائه طرح‌های مختلف و ترغیب‌کننده، سعی دارند محصول خود را به مشتریان ارائه کنند. 

در این مقاله پس از معرفی ایمیل سرور و نحوه کارکرد آن، انواع سرورهای ایمیلی که توسط کسب و کارهای مختلف استفاده می‌شوند مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در ادامه، خواهیم دید که استفاده از یک ایمیل سرور چه مزیتی برای راه‌اندازی سرویس ایمیل به همراه دارد. سپس با ویژگی‌های یک ایمیل سرور مناسب برای کسب و کار آشنا می‌شویم و در نهایت به این مسئله می‌پردازیم که چرا خرید آن از نظر اقتصادی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها  مقرون به صرفه است.

ایمیل سرور چیست

ایمیل سرور یک سیستم کامپیوتری یا به عبارت بهتر یک سرور است که وظیفه تبادل پیام‌های ایمیلی را بر عهده دارد. وقتی یک ایمیل ارسال می‌کنید، این پیام ایمیل از تعدادی سرور عبور می‌کند تا به مقصد نهایی خود برسد. روی سرور ایمیل؛ سیستم‌عامل و برنامه‌های مورد نیاز برای تبادل ایمیل نصب و پیکربندی شده است. البته ایمیل سرورها را بر اساس نوع عملکردی که انجام می‌دهند، می‌توان به سرورهای ایمیل ورودی و خروجی یا سرورهای دریافت کننده و ارسال کننده پیام دسته بندی کرد.

انواع ایمیل سرور

برای دسته بندی انواع ایمیل سرورها، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. در اینجا انواع ایمیل سرور را بر اساس چند دسته‌بندی مختلف مرور کرده‌ایم:

انواع ایمیل سرور بر اساس نوع لایسنس نرم‌افزار

به طور کلی سه نوع نرم‌افزار ایمیل وجود دارد:

• متن باز رایگان- این نوع نرم افزارها در اینترنت در دسترس هستند. نصب و راه‌اندازی این نرم افزارها باید توسط متخصصین و افراد با تجربه صورت گیرد.
• متن باز تجاری- این دسته از نرم‌افزارهای سرویس ایمیل، متن باز هستند ولی خدمات نگهداری ، راه‌اندازی و نصب و پشتیبانی آن توسط شرکت‌هایی در قالب قرارداد تجاری انجام می‌شود.
• انحصاری تجاری- این نوع نرم‌افزارها به صورت متن-بسته یا انحصاری توسط یک شرکت خاص تولید شده و توسط همان شرکت خدمات نصب و راه‌اندازی آن ارائه می‌شود. این نوع سرویس‌های ایمیل هم باید توسط کاربران خریداری شوند.

انواع ایمیل سرور بر اساس نوع سیستم عامل

انواع ایمیل سرور را بر اساس سیستم‌عاملی که روی آنها نصب شده است؛ می‌توان در چهار دسته زیر دید:

• سرورهای ایمیل مبتنی بر لینوکس
• سرورهای ایمیل مبتنی بر ویندوز
• ماشین‌های مجازی یا VMware
• داکر

انواع سرورهای ایمیل بر اساس نوع استقرار

سرور‌های ایمیل بر اساس نحوه و محل پیاده‌سازی هم به دو دسته زیر قابل تقسیم هستند:

سرورهای ایمیل نصب در محل

سرویس‌های ایمیلی که در محل مرکز داده مشتریان نصب می‌شوند، به عنوان سرورهای ایمیل نصب در محل یا On-premise شناخته می‌شوند. در این نوع سرورها همه چیز در زیرساخت متعلق به مشتری قرار خواهد گرفت. در سازمان‌های بزرگی که زیرساخت مناسب دارند؛ از این نوع سرویس ایمیل برای راه‌اندازی سرویس ایمیل سازمانی استفاده می‌شود.

سرورهای ایمیل ابری

سرورهای ایمیل ابری، در فضای ابری متعلق به شرکت ارائه دهنده خدمات ایمیل راه‌اندازی می‌شوند. مشتریان این نوع ایمیل، بدون نیاز به خرید یا تهیه تجهیزات و زیرساخت؛ می‌توانند به اندازه نیاز خود از این سرویس ایمیل بهره‌مند شوند. مهمترین مزیت ایمیل ابری، حذف هزینه زیرساخت و همچنین مسئولیت نگه‌داری و ارتقا سرویس است. این نوع سرویس ایمیل بیشتر برای ایمیل شرکتی یا ایمیل شخصی استفاده می‌شود.

نرم‌افزار میل سرور و انواع فناوری آن

نرم افزار میل سرور  برنامه‌ای است که ارائه خدمات  سرویس ایمیل را فراهم می‌کند. میل سرور ها را بر اساس نوع فناوری و سرویسی که ارائه می‌دهند، می‌توان بر اساس پروتکل ارتباطی  زیر دسته‌بندی کرد:

 SMTP

پروتکل انتقال پست ساده (SMTP) گسترده‌‎ترین پروتکل ارتباطی سرورهای ایمیل و MTA ها برای ارسال ایمیل است. ارسال ایمیل و یا انتقال ایمیل‌ها بین سرورهای ایمیل توسط این پروتکل انجام می‌شود.

 POP3

پروتکل پست آفیس نسخه 3 (POP3) یکی از رایج‌ترین پروتکل‌هایی است که کاربران ایمیل از آن برای بازیابی ایمیل‌ها از سرور ایمیل استفاده می‌کنند. این پروتکل برای دانلود و دریافت پیام‌های ایمیل از سرور ایمیل است.

 IMAP

پروتکل دسترسی به پیام های اینترنتی (IMAP) یکی دیگر از پروتکل‌های رایج است که برای دریافت ایمیل‌ها استفاده می‌شود. در این پروتکل ایمیل‌ها در سرور باقی می‌مانند و تا زمانی که کاربران به صراحت آنها را حذف نکند در دسترس هستند. در مقایسه با IMAP، POP پروتکل ساده‌تری است و پیاده‌سازی آسان‌تری دارد.

ActiveSync

ActiveSync یک برنامه اختصاصی همگام‌سازی داده است که توسط مایکروسافت توسعه یافته است که به کاربران اجازه می‌دهد ایمیل‌های خود را با سرور ایمیل همگام کنند.

همچنین غیر از چهار پروتکل فوق، نرم‌افزارهای CalDAV (افزونه تقویم روی WebDAV) و CardDAV (افزونه vCard روی WebDav ) هم برای ارائه خدمات تکمیلی روی سرویس ایمیل وجود دارند.

ایمیل سرور ایرانی

ایمیل سرور ایرانی، به سرویس ایمیلی اطلاق می‌شود که در داخل ایران ارائه شده باشد. یک ایمیل سرور ایرانی لزوما توسط شرکت‌های ایرانی تولید نشده است. بلکه امروزه با دسترسی به انواع ایمیل سرورهای متن باز که توسط شرکت‌ها و موسسات معتبر در دسترس همه قرار دارند، بسیاری از شرکت‌های ایرانی موفق به استفاده از هسته مرکزی این میل سرورها و اختصاصی کردن طراحی و قابلیت‌های جانبی آن کرده‌اند وتوانسته‌اند میل سرور ایرانی و اصلاح شده با نیازمندی‌های کاربران ایرانی فراهم کنند.

به عنوان مثال سرویس ایمیل اپیک، یک میل سرور ایرانی است که با استفاده از هسته سرور متن باز زیمبرا و با اعمال تغییرات بسیار عمده‌ای در آن، یک سرویس ایمیل مناسب برای کسب و کارهای ایرانی فراهم کنند.

سرویس ایمیل اپیک روی بستر امن و پایدار ابری ارائه شده است که در داخل ایران قرار دارد و با ارائه تقویم جلالی، رابط کاربری به زبان فارسی و همچنین توسعه داخلی اپلیکیشن‌های موبایل فارسی “همراه توکا” و “تقویم توکا” دسترسی و استفاده از سرویس ایمیل را برای کاربران فارسی زبان تسهیل کرده است.

خرید ایمیل سرور

بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها تمایل دارند برای راه‌اندازی سرویس ایمیل خود، یک سرویس ایمیل را خریداری کرده و بر اساس سیاست‌های سازمانی خود، آنرا به صورت اختصاصی نصب و راه‌اندازی کنند.

این دسته از مشتریان می‌توانند برای خرید ایمیل سرور سراغ محصولاتی بروند که امکان نصب آن در سخت‌افزارهای خود سازمان فراهم باشد.

به عنوان نمونه، سرویس ایمیل توکا یکی از ایمیل سرورهای ایرانی است که به صورت نرم افزاری امکان نصب و راه‌اندازی روی زیرساخت‌های سازمان‌ را دارد.

نصب میل سرور

برای نصب میل سرور، لازم است به منبع یا Source نرم افزار میل سرور دسترسی داشته وبه روش نصب و راه‌اندازی آن اشراف کافی داشته باشید. 

نصب ایمیل سرور نیاز به زیرساخت معینی دارد. برخی از میل سرورها روی سیستم عامل لینوکس و برخی دیگر روی سیستم عامل ویندوز یا هر دو سیستم عامل قابل نصب هستند.

همچنین شما می‌توانید نرم افزار میل سرور را به صورت متن باز تهیه کنید یا آنرا خریداری کنید. در صورت خریداری میل سرور، احتمالا نصب میل سرور و راه اندازی آن بر عهده شرکت ارائه دهنده آن است و می‌توانید تمامی کارهای مربوط به نصب میل سرور را به شرکت مذبور واگذار کنید. گام بعدی انجام تنظیمات میل سرور است.

تنظیمات میل سرور

یکی از گام‌های مهم و البته پیچیده در راه اندازی ایمیل سرور، انجام تنظیمات میل سرور است. زیرا یک سرویس ایمیل برای تبادل پایدار و امن پیام، نیازمند نصب ابزارهای جانبی نظیر نرم افزار مدیریت اسپم، آنتی ویروس ها و پروتکل‌های امنیتی متعدد است.